Myanmar’da Müslümanlar oy kullanamayacak

Myanmar'da 8 Kasım'da yapılacak seçimler için aday listelerinin açıklanmasının ardından seçimlerin özgürlüÄŸü ve tarafsızlığı sorgulanıyor. Myanmarlı yetkililerin, seçimlerde aday olmak isteyen ve içinde çok sayıda Müslüman adayın da bulunduÄŸu yüzlerce kiÅŸiyi aday listelerinden çıkarması sonrası seçimlerin güvenilirliÄŸi sorgulanmaya baÅŸladı.

Askeri cunta tarafından 2011'de iÅŸ başına getirilen reform hükümeti özgür ve tarafsız bir seçim sözü vermiÅŸ, ancak seçimlerin düzenlenmesine iki aydan kısa bir süre kala seçim sürecindeki sorunlara dair ÅŸikayetlerin çoÄŸalması nedeniyle bu her geçen gün daha az olası görünüyor.

YÜZ BÄ°NLERCE MÜSLÜMAN OY KULLANAMAYACAK

Seçimlerle ilgili en ciddi problem ülkedeki yüz binlerce Rohingyanın (Arakanlı Müslümanlar) seçimlerde oy kullanma hakkından mahrum olması olarak belirtiliyor. 1990 ve 2010 seçimlerinde oy kullanmalarına izin verilen grubun bu seçimlerde dışlanacak olmalarını bu ülkede yükselen Budist milliyetçiliÄŸi dalgasına baÄŸlanıyor. Myanmarlı yetkililer, çok sayıda Müslümanı adayı listelerden çıkarttı. 1990 seçiminde katılan ve Demokrasi ve Ä°nsan Hakları Partisi'nin lideri olan Kyaw Min adlı Arakan Müslümanı da Myanmarlı yetkililer tarafından aday listesinden çıkarılanlar arasında. Partinin 18 üyesinden 15'inin seçimlerde aday olma hakkı vatandaÅŸ olmadıkları gerekçesiye reddedildi.

Kyaw Min'in kızı ve insan hakları savunucusu Wai Wai Nu yaptığı açıklamada, "Bu azınlıkların, özellikle Rohingyaların ve diÄŸer Müslümanların seslerini duyurmasını engellemektir, onları siyasi süreçten tamamen dışlamaktır" dedi. Wai Wai Nu, "Bu adaylara dinleri nedeniyle yapılmış bir ayrımcılıktır" ifadesini kullandı.

Myanmarlı BirleÅŸik Seçim Komisyonu yetkilileri, uluslararası kamuoyunun aday listelerinden çoÄŸu Müslüman yüzden fazla kiÅŸinin adının çıkartılmasını verdikleri tepki üzerine cuma günü 11 Müslüman adayın ismini listelere geri koymuÅŸtu. DiÄŸer yandan, komisyonun güvenlik incelemesinde Ä°ktidardaki Birlik, Dayanışma ve Kalkınma Partisi'nden (USDP) bir tane bile adayı listeden çıkarmadıkları görülmüÅŸtü.

SUU ÇÄ°Ä° KAZANSA DA DEVLET BAÅžKANI OLAMAYACAK

Seçimlerle ilgili diÄŸer bir sorun ise, Nobel ödüllü muhalif lideri Aung San Suu Çii'nin, Demokrasi Ä°çin Ulusal Birlik Partisi'nin (NLD) seçimleri kazanması durumunda bile devlet baÅŸkanı olmasına izin verilmemesi. Myanmar'da askeri yönetimin hazırladığı anayasaya göre, yabancı uyruklu akrabaları bulunan kiÅŸilerin devlet baÅŸkanı olmaları yasak. ÇoÄŸu kiÅŸi bu kuralın çocukları yabancı uyruklu olan Suu Çii'yi hedef aldığını düÅŸünüyor.

DEVLET BAŞKANI ADAYLARI BELLİ DEĞİL

Bu durum, bu tarihi seçimlerde resmi devlet baÅŸkanı adayları olmasını engelledi, bu nedenle Myanmar halkı kimin baÅŸkanlık için yarıştığını bilmeden sandık başına gidecek. Ä°ktidardaki USDP ve ana muhalefet partisi NLD seçimi kazanmaları durumunda kimi devlet baÅŸkanı adayı olarak göstereceklerini henüz açıklamadı. Halen Devlet BaÅŸkanı olan Thein Sein, seçimlere katılmayacak ancak anayasaya göre bu onun tekrar devlet baÅŸkanı olmasının önünde bir engel deÄŸil.

DiÄŸer yandan, iktidardaki USDP'nin diÄŸer bir üyesi Shwe Mann'in devlet baÅŸkanlığı olmayı hedeflediÄŸi belirtiliyor. Aung San Suu Çii'yle yakınlaÅŸan Mann'ın Çii tarafından destekleneceÄŸi yorumları yapılıyor. Ancak USDP'nin eski lideri olan Mann, geçen ay Thein Sein'in emriyle güvenlik güçlerinin parti merkezini kuÅŸattığı operasyonla görevinden alınmıştı. Birçok uzman, görevden alınmasının Mann'ın baÅŸkanlık isteklerinin sonu olarak yorumlarken, Mann, Thein Sein'in takipçilerinin desteÄŸini kaybetse de, Suu Çii'nin desteÄŸiyle devlet baÅŸkanı olmasının önünde bir engel görünmüyor.

Myanmar'da devlet baÅŸkanı, yeni seçilen milletvekilleri ve ordu tarafından atanmış milletvekillerinin oluÅŸturduÄŸu bir kurul tarafından seçiliyor. Myanmar ordusu, 2008 anayasasına göre parlamentodaki milletvekili sayısının yaklaşık 4'te 1'i kadar milletvekili atıyor. Gelecek yıl, parlamentonun alt ve üst kanatları ile askeri blok, birer devlet baÅŸkanı adayı sunacak. BirleÅŸik parlamentonun bu üç aday arasında yapacağı oylamayla yeni devlet baÅŸkanı seçilecek. Yeni devlet baÅŸkanı da hükümeti kuracak.

RADÄ°KAL BUDÄ°ST MÄ°LLÄ°YETÇÄ°LİĞİ

Myanmar resmi basını halen "özgür ve tarafsız" seçim umutlarından bahsederken, ülkede bulunan büyükelçilikler seçimlerin güvenilir ve ÅŸeffaf olması gerektiÄŸi açıklamaları yapıyor. Radikal Budist milliyetçiliÄŸi, güvenilir ve ÅŸeffaf seçimlerin önündeki en büyük engel olarak görünüyor ancak diÄŸer önemli kaygı verici sorun ise, idari sorunlar olarak ortaya çıkıyor. Tüm ülkede seçmen listelerinde görülen yanlışlıklar, hatta bazı listelerde ölü kiÅŸilerin isimlerinin yer alması seçimin güvenilirliÄŸini ciddi anlamada tehdit ediyor.

Ana muhalefet NLD, listelerin güncellenmesi için giriÅŸimlerde bulundu, hatta partinin seçim kampanyasından sorumlu komitesi üyesi Win Htein, listelerde görülen hataların seçim günü karışıklığa yol açacağını iddia etti. Hemen hemen her sandıkta oy kullanamayacak kiÅŸilerin görülebileceÄŸini öne süren Win Htein, "Bu kiÅŸiler sandık etrafında taÅŸkınlık yapabilirler" dedi. Seçim günü ne olursa olsun, seçimlerin güvenilirliÄŸini tehdit eden radikal Budist milliyetçilerinin Myanmar siyasetindeki güçlü pozisyonlarını sürdürmeleri bekleniyor.

Ma Ba Tha, ya da diÄŸer adıyla Irkı ve Dini Koruma DerneÄŸi gibi aşırılıkçı rahiplerin oluÅŸturduÄŸu örgütler, parlamentodan Müslümanların ve diÄŸer dini azınlıkların baskı görmesinde kullanılabilecek. Budizmi ve ırkı korumayı amaçladığı savunulan yasaları parlamentodan geçirmeyi baÅŸarmış, Devlet BaÅŸkanı Thein Sein de bu yasaları imzalamıştı. Ma Ba Tha rahipleri, destekçilerine Budist milliyetçiliÄŸini savunan adaylara oy verilmesi konusunda baskı yapmıştı. Örgütün liderlerinden Bhaddamta Vimala destekçilerini, haziran ayında yasaya karşı çıkan milletvekillerine oy vermemeleri konusunda uyarmıştı.

NLD, bu örgütleri, seçmenleri etkilemek için dini kullanılmasını yasaklayan Myanmar seçim yasasını ihlal etmekle suçlamıştı. Muhalefet partisi NLD, örgüt üyelerinin NLD'nin seçilmesi durumda "ülkede ciddi sorunlar ortaya çıkacağı" yazılı broÅŸürler dağıtmaları üzerine grup hakkında suç duyurusunda bulunmuÅŸtu.

Ancak Suu Çii'ninn partisi, Ma Ba Tha gibi aşırı radikal örgütlere ve onların Müslümanları marjinalize etme kampanyaların açıkça meydan okumadı. Aslında, ülkedeki popülist Budist milliyetçiliÄŸi çoÄŸunlukla Myanmar siyasetinde tartışma konusu olmuyor. Yangon merkezli bir düÅŸünce kuruluÅŸu olan Tampadipa Enstitüsü'nden Khin Zaw Win, AA muhabirine konuyla ilgili olarak "Tüm siyasetçiler, ırk ve din konulu yasalar konusunda, Müslümanların engellenmesi ve haklarından mahrum edilmesi konusunda suskun" dedi. Khin Zaw Win, bunun seçimlere gölge düÅŸürdüÄŸünü, seçimlerin bu nedenle adil olamayacağını savundu.